[ Pobierz całość w formacie PDF ]
1942 roku Ministerstwo wydało inną publikację, Niemiecki Nowy Porządek w Polsce. Obie publikacje wzbudziły
zamieszanie wśród sojuszników, którzy po roku 1941 nie mogli już ignorować prześladowania %7łydów w Polsce.
%7Å‚ydowskie Podziemie
Mniej więcej w tym czasie rozpoczęły się w gettach przygotowania do stawienia zbrojnego oporu. W pazdzierniku 1942
roku przywódcy rodzącego się żydowskiego Podziemia połączyli się, tworząc %7łydowski Komitet Narodowy, w skład
którego weszli reprezentanci wszystkich organizacji żydowskich, z wyjątkiem Bund-u. Doprowadziło to do powstania
Komisji Koordynacyjnej, która z czasem stała się najważniejszym ciałem politycznym żydowskiego Podziemia.
Niezależnie od niej, zarówno Bund jak i %7łydowski Komitet Narodowy miały swoich przedstawicieli pozostających po
aryjskiej stronie i utrzymujących regularne kontakty z Delegaturą Rządu. Dr Adolf Berman (Borowski) reprezentował
%7łKN, a dr Leon Feiner (Berezowski) był przedstawicielem Bund-u.
28 lipca 1942 roku powstała w warszawskim getcie Organizacja Bojowa. "Po stronie aryjskiej" reprezentował ją Arie
Wilner (pseudonim Jurek). 2 grudnia 1942 Organizacja Bojowa, w powiększonym już składzie, przyjęła nazwę %7łydowska
Organizacja Bojowa (%7łOB), a na jej czele stanął Mordechaj Anielewicz. W chwili wybuchu Powstania w Getcie liczyła
około 22 grup bojowych, z których każda składała się z 20 do 30 osób, co razem daje 700 czynnych żołnierzy. Aączność z
AK utrzymywał Arie Wilner, pozostający w kontakcie z dowódcą żydowskiej sekcji Dowództwa Armii Krajowej,
Henrykiem Wolińskim ("Wacław").
Przedstawiciele żydowscy - Adolf Berman, Leon Feiner i Arie Wilner zadeklarowali wolę podporządkowania działań
swoich organizacji Delegaturze Rządu na Kraj i Komendzie Głównej AK. Wtedy też poprosili o broń i amunicję, pomoc
finansową i szkolenie. Delegatura przyjęła deklarację i obiecała szeroką pomoc, a dowódca AK w rozkazie z 11 listopada
1942 uznał %7łOB za organizację paramilitarną i polecił jej przyjąć metody organizacji i taktyki walki Armii Krajowej.
Jednocześnie Naczelne Dowództwo wyznaczyło majora Stanisława Webera ("Chirurg") i kapitana Zbigniewa
Lewandowskiego ("Szyna") do organizowania pomocy %7łOB-owi. W związku z tym, pierwsze dziesięć sztuk broni i
amunicja dotarły do %7łOB-u w grudniu 1942, następne dziesięć w styczniu 1943. Delegatura Rządu ze swej strony
stworzyła Sekcję %7łydowską, na czele której stanął najpierw Witold Bieńkowski ("Kalski"), a pózniej Władysław
Bartoszewski ("Ludwik"), który po wojnie został uhonorowany izraelskim odznaczeniem Yad Vashem.
Tak zakończyło się historyczne połączenie polskiego i żydowskiego Podziemia. Sposób, w jaki to się dokonało świadczy o
lojalności żydowskich obywateli Polski wobec państwa polskiego.
- 12 -
W getcie działała jeszcze inna organizacja wojskowa, która nie zjednoczyła się z %7łOB-em. %7łydowski Związek Wojskowy
składał się z trzech oddziałów wojskowych, liczących łącznie około 400 żołnierzy, głównie byłych oficerów i podoficerów
Wojska Polskiego i członków organizacji syjonistycznej, BETAR. Dowodził nią Paweł Frenkel. %7łydowski Związek
Wojskowy nawiązał kontakt z Delegaturą Rządu na Kraj i Komendą Główną AK za pośrednictwem polskiej organizacji
podziemnej - Korpusu Bezpieczeństwa.
W ramach współpracy między polskim i żydowskim Podziemiem, na prośbę Leona Feinera, Komenda Główna AK wysłała
rozporządzenie dla organizacji żydowskich w Londynie, te zaś odpowiedziały, przesyłając kanałami Armii Krajowej 5 000
dolarów dla Bund-u. Zapoczątkowało to częstsze i większe przekazy pieniędzy dla organizacji żydowskich podziemnymi
kanałami Delegatury Rządu i Naczelnego Dowództwa AK. Armia Krajowa i łącznicy rządu nawiązali też kontakt z
organizacjami żydowskimi w Stanach Zjednoczonych.
Rada Pomocy %7Å‚ydom
W tym samym czasie wiele polskich organizacji podziemnych wystąpiło z propozycją rozwinięcia struktury organizacyjnej,
przez którą przepływałaby cała pomoc dla %7łydów. Za zgodą Delegata Rządu, Piekałkiewicza, 4 grudnia 1942 roku
powstała Rada Pomocy %7łydom - %7łegota. Na jej czele stanął Julian Grobelny, socjalista, a jej siedziba znajdowała się w
Warszawie. Oprócz przedstawicieli różnych działających w konspiracji partii politycznych, do Rady należeli również Leon
Feiner (wiceprzewodniczący) i Adolf Berman (sekretarz). Rada posiadała filie w Krakowie, Lwowie, Zamościu i Lublinie,
a oddziały w Radomiu, Kielcach i Piotrkowie. Rozwinęła ona i udoskonaliła dotychczasowe formy pomocy %7łydom
żyjącym w ukryciu poza murami gett: załatwiała im kwatery, dokumenty, żywność, opiekę medyczną, pomoc finansową
oraz ułatwiała komunikację między członkami rodzin mieszkającymi w różnych miejscach. W samej Warszawie Rada
opiekowała się czterema tysiącami osób, w tym 600 dziećmi. Zrodki finansowe zabezpieczyła Delegatura Rządu. Najpierw
wynosiły one pół miliona złotych, a w listopadzie i grudniu 1944 wzrosły do 14 milionów złotych. W sumie, %7łegota i
[ Pobierz całość w formacie PDF ]