[ Pobierz całość w formacie PDF ]
organizmu niepotrzebnym, dlatego można je wydzielać dowolnie w razie potrzeby, z
uwzględnieniem jednakże zasad współżycia z ludzmi. Natomiast wydzielanie nasienia
winno być dokonywane z uwzględnieniem celu, do którego jest ono potrzebne.
Ad 2. Słowa Apostoła5): nabyci byliście za wysoką cenę. Chwalcie tedy i noście
Boga w ciele waszym są zwrócone przeciw rozpuście. Jeśli więc ktoś posługuje się
swym ciałem rozpustnie, łamie porządek, czym czyni krzywdę Panu, do którego
należy naczelna władza nad naszym ciałem. Trafnie to wyraża Augustyn, mówiąc6):
Bóg, który rządzi swymi sługami dla ich, a nie dla swego dobra, zakazał ludziom
burzenia przez nieporządne rozkosze świątyni, którą On zaczął w nas budować.
Ad 3. Rzeczywiście mało się spotyka ludzi ulegających występkowi przeciwstawnemu
rozpuście; z reguły bowiem ludzie raczej mają skłonność do rozkoszy. Taki występek
jednak istnieje, kryjąc się pod nazwą niewrażliwości (płciowej), a ujawnia się on u
tych, którzy są takimi wrogami cielesnego obcowania z kobietami, że nawet swoim
małżonkom nie oddają powinności.
Artykuł 4.
CZY ROZPUSTA JEST WAD GAÓWN ?
Nie wydaje się, by rozpusta była wadą główną.
1. Rozpusta bowiem wydaje się być tym samym co niechlujstwo l) które, według
Grzegorza2), pochodzi z obżarstwa.
2. Według Izydora3), pycha umysłu prowadzi do rozpusty, a pokora umysłu do
czystości . Lecz Istota wady głównej polega na tym, że nie pochodzi z Innej wady.
3. Powodem rozpusty jest zniechęcenie (rozpacz), co wyrażają słowa Apostoła4):
Utraciwszy nadzieję oddali się rozpuście . Lecz zniechęcenie nie jest wadą główną,
lecz pochodzi z lenistwa5); tym mniej więc jest nią rozpusta.
Przeciwnego zdania jest Grzegorz, który zalicza rozpustę do wad głównych6).
Odpowiedz: Jak tego dowiedziono poprzednio7), główną jest wada, której celem jest
coś tak bardzo upragnionego, że dla zaspokojenia tego pragnienia człowiek odważa się
na popełnienie wielu grzechów, o których z tego powodu mówi się, że pochodzą z tej
wady jako głównej. Celem rozpusty jest przyjemność płciowa, która jest
przyjemnością bardzo silnie pociągającą zmysły dla swej gwałtowności i naturalności.
Dlatego rozpusta jest wadą główną.
Ad l. Niechlujstwo jako następstwo obżarstwa, zdaniem niektórych, jest fizycznym
zbrudzeniem ciała i nie ma nic wspólnego z tym, o co chodzi. Jeśliby się niechlujstwo
brało w łączności z rozpustą, należy odpowiedzieć, że obżarstwo jest materialną jego
74
przyczyną, bo dostarcza rozpuście materii fizycznej. Nie jest jednak jej przyczyną
celową, która jest głównym powodem, dla którego jakaś wada nosi nazwę głównej
jako zródło innych grzechów.
Ad 2. Jak powiedziano przy sposobności omawiania próżnej chwały8), pycha jest
matką wszystkich grzechów; z niej też pochodzą grzechy główne.
Ad 3. Nadzieja przyszłej chwały w niebie jest potężną pobudką do zaniechania
przyjemności będących przedmiotem rozpusty. Zniechęcenie (rozpacz) niszczy tę
pobudkę, i tym usposabia człowieka do popadnięcia w rozpustę, nie "będąc jednak
wprost przyczyną tego popadnięcia; aby coś było grzechem głównym, musi samo
przez się prowadzić do innych grzechów.
Artykuł 5.
CZY SAUSZNIE PRZYPISUJE SI ROZPUZCIE
PONI%7Å‚EJ WYMIENIONE CÓRKI ?
1. Wydaje się, że niewłaściwie przypisuje się rozpuście jako jej córki: zaślepienie
umysłowe, nierozsądek, pochopność, niestałość, samolubstwo, wstręt (nienawiść) do
Boga, przywiązanie do doczesnego życia i obrzydzenie oraz zniechęcenie (rozpacz) w
stosunku do życia przyszłego. Zaślepienie umysłowe, powierzchowność i pochopność
należą do nieroztropności, która występuje w każdym grzechu, tak jak roztropność w
każdej cnocie; nie można ich więc poczytywać za córki rozpusty.
2. Stałość jest składnikiem męstwa1). A ponieważ rozpusta przeciwstawia się nie
męstwu,. lecz umiarkowaniu, dlatego niestałość nie jest córką, rozpusty.
3. Augustyn jest zdania2), że miłość siebie. posunięta aż do gardzenia Bogiem jest
początkiem każdego grzechu . Nie można więc egoizmu. uważać za córkę rozpusty.
4. Izydor3) wylicza tylko cztery córki rozpusty: skłonność do mówienia o rzeczach
brzydkich, skłonność do roztrzepania w mowie, dogadania zabawnego i do gadania o
głupstwach.
Jednakże Grzegorz4) je przyjmuje.
Odpowiedz: Gdy niższe władze ducha prą ku swym przedmiotom bardzo gwałtownie,
władze wyższe (duchowe) doznają przez to przeszkody; w wyniku tego działanie ich
nie jest porządne. Najbardziej zachodzi to w rozpuście, bo w niej niższe siły
dążnościowe a więc władze zmysłowe, bardzo gwałtownie prą do swego przedmiotu,
którym jest przyjemność; powodem zaś tego jest siła miłości dla tychże. Powoduje to
zaś, bardziej niż w innych występkach, nieporządek w wyższych władzach ducha,
mianowicie w rozumie i woli.
Trzeba pamiętać, że na życie moralne składają się cztery czynności rozumu.
Pierwszą czynnością jest prosta intuicja (pojmowanie), która dostrzega jakiś cel jako
dobry (92). Rozpusta. przeszkadza tej czynności rozumu. Mówi o tyra Daniel5):
piękność (niewiasty) clę uwiodła f pożądliwość wywróciła serce twoje . To zaś
oznacza zaślepienie umysłu (serca) . Drugą czynnością jest zastanowienie się nad
tym, co należy zrobić, by ten cel osiągnąć. Przeszkodą; w tej czynności jest żądza
rozpusty. Wyraża to Terencjusz6), mówiąc o pociągu zmysłowej miłości: Pociąg ten
jest pozbawiony wszelkiego zastanowienia i miary; nie możesz nim pokierować
namysłem . Zachodzi tu pochopność, która oznacza brak zastanowienia się7). Trzecią
75
czynnością jest sąd nad tym, co należy, a czego nie należy czynić. Tu również
rozpusta jest przeszkodą. Określa to Daniel, który tak mówi o rozpustnych starcach8):
wywrócili rozum swój, aby nie pamiętali na sądy sprawiedliwe . Temu odpowiada
nierozsądek. Czwartą czynnością jest nakaz rozumu, by czynić. Temu przeszkadza
rozpusta w ten sposób, że nacisk żądzy przeszkadza człowiekowi w wykonaniu
postanowienia. Wyraża to trafnie Terencjusz6), gdy mówi o kimś, kto mówił, że już
zerwie ze swą przyjaciółką: Piękne te słowa, ale jedna fałszywa łezka pozbawi je
mocy .
Także w woli rozpusta sprawia dwie nieporządne czynności. Jedna z nich leży
w dążeniu do celu. Tutaj zachodzi miłość własna , bo człowiek pożąda dla siebie w
sposób nieporządny przyjemności. Z tego zaś rodzi się nienawiść do Boga , bo mu
tego zakazuje. Drugą czynnością jest pragnienie środków do celu. Tutaj zachodzi
przywiązanie do doczesnego życia , by zażywać rozkoszy, jaką mu daje. Z tego zaś
rodzi się, jako przeciwstawienie pierwszego, rozpacz w stosunku do przyszłego
życia , ponieważ kto zbyt przywożę się do rozkoszy cielesnych, ten nie dba o dojście
do duchowych, lecz raczej nimi się brzydzi i ich się lęka.
Ad l. Według Filozofa9), nieumiarkowanie najwięcej przynosi szkody roztropności.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]